Tijdens het ledenonbijt XL op donderdag 28 november deelden beleidsmakers, onderzoekers, studenten en 013Food-leden kennis en ideeën over hoe we in onze regio een gezonde en duurzame voedselomgeving kunnen creëren. Thomas Munnichs, beleidsadviseur gezonde voeding bij de gemeente Tilburg, beet het spits af met de vraag: hebben we echt invloed op onze voedselkeuzes, of wordt alles bepaald door onze omgeving?
Waarom maken we ongezonde keuzes?
De cijfers spreken voor zich. Terwijl er steeds meer aandacht is voor een gezonde leefstijl, blijft het percentage mensen met overgewicht stijgen. Het percentage van de bevolking dat kampt met overgewicht was 50% (2022). Dat geldt ook voor Tilburgers, bij 65-plussers is dat zelfs 60%. Als we niks doen zal dat percentage stijgen naar 62% in 2040, aldus Munnichs. Het thema is actueel. Deze week kwam ook het RIVM met de boodschap dat twee op de drie mensen in 2050 zal kampen met overgewicht. Het gevolg: meer chronisch zieken en een grotere belasting op ons zorgstelsel.
Maar liefst 95% van onze voedselkeuzes maken we automatisch, slechts 5% is rationeel. Invloeden zoals aanbod, gemak en marketing spelen een grote rol. Dit benadrukt het belang van de voedselomgeving waarin deze keuzes worden gemaakt. En juist die voedselomgeving is uit balans. 80% van het voedsel in de supermarkten valt buiten de schijf van vijf, buitenreclame voor ongezond voedsel heeft de overhand en 97% van de marketing gericht op kinderen promoot voedsel dat niet in de eerder genoemde schijf van vijf voorkomt.
Wat doet de gemeente Tilburg?
Sinds oktober 2023 is Tilburg aangesloten bij de City Deal gezonde en duurzame voedselomgeving. De gemeente wil bijvoorbeeld reclames voor ongezonde voeding uitfaseren. Op lange termijn moet er worden nagedacht over juridische regulering hiervan om uiteindelijk een verschuiving te stimuleren naar verdienmodellen voor gezonde en duurzame alternatieven.
Wat kunnen we van andere steden leren?
Stefanie Somers en Floortje Kanits van de HAS Hogeschool deelden bevindingen uit projecten met studenten. Een opmerkelijk voorbeeld was het onderzoek op de zogeheten Onderwijsboulevard in Den Bosch, waar producten van ruim 30 aanbieders werden geanalyseerd. Slechts 8% viel binnen de schijf van vijf, een percentage dat al drie jaar onveranderd blijft.
En dat terwijl meer dan 60% van de studenten eten of drinken koopt op of rondom school. De belangrijkste factoren zijn smaak, prijs en nabijheid. Zo is de kantine nog altijd een veelbezochte plek voor studenten. Hoe kun je daar het aanbod gezonder maken? Tijdens een design sprint kwamen HAS-studenten met creatieve oplossingen, zoals:
- Gezonde smoothies in automaten plaatsen om wachtrijen in kantines te vermijden.
- Het broodje kaas valt niet bij alle studenten in de smaak. Er bleek behoefte te zijn aan een wat internationaler aanbod. Zo werd gestart met het aanbieden van Soto-soep, dat al snel erg populair bleek.
Somers stipte aan dat ook andere steden actief bezig zijn met het verbeteren van de voedselomgeving. Ondernemers worden bijvoorbeeld gestimuleerd om gezonde voeding op ooghoogte aan te bieden of acties te bedenken om gezonde voedselkeuzes aan te prijzen.
Ook studenten van Yuverta in Tilburg zetten zich in voor een gezonde en duurzame leefomgeving. Jonah Meerts presenteerde zijn biologische imkerij Bij Jonah en Isis van der Velden en Meike Bogers starten binnenkort met het bouwen van een app die aangeeft hoe druk het is bij bepaalde horeca in de stad.
Tot slot nodigde Bernadette van der Laak groene ondernemers uit die op zoek zijn naar een stukje grond om te pionieren, om zich aan te sluiten bij Un Bietje Groen, de gemeenschapstuin bij de Koningshoeve in Tilburg.
Laaghangend fruit
Door de voedselomgeving gezonder te maken, kunnen we voedselkeuzes beïnvloeden. De ontbijtsessie onderstreepte het belang van samenwerking tussen gemeenten, onderwijsinstellingen, ondernemers en bewoners. En werd een oproep gedaan aan de leden om mee te denken hoe we als 013Food kunnen bijdragen aan een gezonde en duurzame voedselomgeving.
013Food wil aan de slag met de voedselomgeving in de regio en organiseert begin 2025 een eerste brainstormsessie. Interesse om aan te sluiten? Mail ons!